HIV: 9 απαραίτητα στοιχεία που ΌΛΟΙ πρέπει να γνωρίζουμε

Τα Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα (ΣΜΝ), ανάμεσά τους και ο HIV, αποτελούν ένα σημαντικό πρόβλημα για τη δημόσια υγεία. Δυστυχώς, πολύς κόσμος δεν έχει ξεκάθαρη εικόνα για το τι και ποια ακριβώς είναι και πόσο μάλλον πως μπορεί να προστατευτεί από αυτά.

Με αφορμή τα 30 χρόνια από την εμφάνιση του ιού του AIDS, ενός από τα σημαντικότερα ΣΜΝ, και πιστεύοντας ότι η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία, παρακάτω σας παρουσιάζουμε τα 9 απαραίτητα στοιχεία που ΟΛΟΙ πρέπει να γνωρίζουμε για τον ιό του HIV.

1) Τι είναι ο HIV;

Ο HIV που ταυτοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1983, στην ουσία είναι ένας μικροοργανισμός της οικογένειας των ιών που ονομάζεται και ιός της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας. Η λοίμωξη του ιού αποτελεί χρόνια ασθένεια που καταστρέφει το ανοσοποιητικό σύστημα του παθούντος αφήνοντας τον οργανισμό απροστάτευτο.

Για να αντιληφθούμε το μέγεθος του αρκεί να δει κανείς τα νούμερα που παρουσίασε το ΚΕΕΛΠΝΟ για την έρευνα που έγινε μέχρι 31.10.2018. Η έρευνα δείχνει πως στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί σύνολο 17.241 περιστατικά HIV λοίμωξης (82,83% άνδρες). Από το σύνολο των ατόμων αυτών, 4.199 έχουν εμφανίσει AIDS και 10.177 βρίσκονται υπό θεραπεία ενώ ο συνολικός αριθμός των θανάτων ανέρχεται στους 2.846.

Μάλιστα, σύμφωνα με ανάλυση των τελευταίων 9 ετών φαίνεται πως οι νέες διαγνώσεις είναι συχνότερες σε ηλικίες μεταξύ 30-39 ετών ενώ σημαντικό είναι να αναφέρουμε πως από το 2015 και μετά υπάρχει αυξητική τάση στο ποσοστό των νέων διαγνώσεων και σε ηλικίες 50-64. Συγκεκριμένα σε ότι αφορά την τελευταία 3 ετία (2016-2018), οι νέες διαγνώσεις είναι σε σταθερά επίπεδα, περίπου 5 ανά 100.000 πληθυσμού.

2) Ποια είναι η σχέση μεταξύ HIV και AIDS;

Στο μυαλό των περισσότερων ίσως ανθρώπων ο HIV είναι συνώνυμο του Aids. Στην πραγματικότητα όμως το AIDS (σύνδρομο επίκτητης ανοσοανεπάρκειας), είναι η κλινική έκφραση της λοίμωξης από τον HIV. Η σχέση των δύο δηλαδή είναι περισσότερο αιτίας και αποτελέσματος με τον HIV (αιτία) να είναι ο ιός εκείνος που προκαλεί το Aids (αποτέλεσμα).

 

Υπάρχουν άτομα που ενώ έχουν μολυνθεί από τον ιό HIV δεν έχουν εκδηλώσει AIDS (οροθετικοί). Οι ίδιοι μπορεί να αισθάνονται πλήρως υγιείς για πολλά χρόνια αλλά όντας φορείς είναι κίνδυνος μετάδοσης του ιού σε άλλους.

Γενικά το χρονικό διάστημα από τη στιγμή της μόλυνσης με τον ιο μέχρι την εμφάνιση του AIDS ποικίλει και εξαρτάται από παράγοντες όπως η ηλικία, η κατάσταση υγείας, γενετικοί παράγοντες κλπ. Θεωρητικά κάποιος/α που έχει μολυνθεί από HIV και δε λαμβάνει αγωγή, μπορεί να αναπτύξει AIDS μέσα σε μια δεκαετία από τη μόλυνση.

3) Πως μεταδίδεται ο ιός HIV;

Μέχρι και σήμερα υπάρχει η λαθεμένη πεποίθηση ότι ο HIV μπορεί να μεταδοθεί μέσω κάποιας κοινωνικής επαφής, χειραψίας, φιλιού, αγκαλιάς, βήχα, φτερνίσματος, θάλασσας ή πισίνας, τουαλέτας ή ντουζ, μέσω της συγκατοίκησης με κάποιον HIV οροθετικό, από προιόντα που έχουν παρασκευαστεί από HIV οροθετικό άτομα ή ακόμα και τσιμπήματα εντόμων. ΤΙΠΟΤΑ από αυτά όμως δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Οι τρόποι μετάδοσης είναι πολύ συγκεκριμένοι και είναι:

• Η σεξουαλική επαφή (κολπική-πρωκτική-στοματική) με κάποιο άτομο φορέα του ιού, χωρίς τη χρήση προφυλακτικού. Μάλιστα οι περισσότερες μεταδόσεις του ιού αποδίδονται στην απροφύλακτη σεξουαλική επαφή.
• Η από κοινού χρήση μη αποστειρωμένων μολυσμένων συρίγγων ή βελονών ή ξυραφάκια. Αυτός ο τρόπος μετάδοσης είναι συχνός για τους χρήστες ναρκωτικών ουσιών και για τους εργαζόμενους στα νοσοκομεία (ιατροί, νοσηλευτές κλπ.) που από ατύχημα μπορεί να τρυπηθούν κατά τη διάρκεια μιας αιμοληψίας ή μιας χειρουργικής επέμβασης ενός οροθετικού ατόμου.
• Η χρήση μη αποστειρωμένων εργαλείων κατά τη διάρκεια δερματοστιξίας (τατουάζ) ή τρυπήματος του δέρματος (piercing) σε διάφορα σημεία
• Η μετάδοση από HIV θετική (οροθετική) μητέρα στο παιδί της κατά τη διάρκεια της κύησης, του τοκετού ή του θηλασμού.
• Η μετάγγιση μολυσμένου αίματος. Ωστόσο, στις μέρες μας με τις σύγχρονες τεχνικές η πιθανότητα αυτή έχει σχεδόν μηδενιστεί. Είναι ευθύνη του αιμοδότη να ακολουθεί ασφαλείς σεξουαλικές πρακτικές.
• Η κοινή χρήση σεξουαλικών βοηθημάτων (sex toys) εφόσον αυτά έχουν εκτεθεί σε κολπικά υγρά, αίμα ή σπέρμα. Γι’ αυτό, προτείνεται η συστηματική χρήση προφυλακτικού για κάθε άτομο όταν χρησιμοποιούνται ερωτικά βοηθήματα.

4) Είναι μεγαλύτερος ο κίνδυνος να κολλήσω HIV αν έχω άλλο ΣΜΝ;

Τα ΣΜΝ οφείλονται σε βακτήρια (σύφιλη, γονόρροια, λοιμώξεις από τριχομονάδες και χλαμυδιακές λοιμώξεις) και σε ιούς (έρπης των γεννητικών οργάνων, κονδυλώματα, ηπατίτιδες και HIV). Αυτό που κάνουν είναι να δημιουργούν ουσιαστικά μια διαταραχή στη λειτουργία τοπικών αμυντικών μηχανισμών του οργανισμού, διευκολύνοντας την είσοδο μικροβίων και ιών. Έτσι, η λοίμωξη από κάποιο ΣΜΝ αυξάνει την ευαλωτότητα των ατόμων αυτών σε οποιοδήποτε άλλο ΣΜΝ και συνεπώς και στον HIV.

5) Τι μπορώ να κάνω για να προστατευτώ απο HIV και ΣΜΝ;

Τόσο ο HIV όσα και άλλα ΣΜΝ σχετίζονται κατά κύριο λόγο με τον αριθμό των σεξουαλικών συντρόφων. Η ποικίλα και συχνή αλλαγή συντρόφων αυξάνει τις πιθανότητες μόλυνσης. ΠΡΟΣΟΧΗ!!! Σημαντικό είναι να αντιληφθούμε ότι η ερωτική επαφή με έναν άνθρωπο χωρίς προφυλάξεις σημαίνει ερωτική επαφή και με όλους τους προηγούμενους συντρόφους του. Οπότε ακόμα και αν είναι μόλις ο πρώτος σας ερωτικός σύντροφος αλλά εκείνος-η είχε μια σειρά από πολλαπλές προηγούμενες επαφές, εσείς κινδυνεύτε εξίσου. Σε κάθε περίπτωση 3 είναι τα κύρια μέτρα προστασίας από τον HIV:

α) Συστηματική χρήση προφυλακτικού:

Το προφυλακτικό μπορεί να ΜΗΝ έχει 100% αποτελεσματικότητα αλλά πλησιάζει αρκετά σε αυτό το ποσοστό. Είναι επιτακτική η ανάγκη χρήσης του καθώς πέρα από μέτρο αντισύλληψης, μας προστατεύει επιπλέον από όλα τα σεξουαλικά νοσήματα εφόσον χρησιμοποιείται σε κάθε επαφή και σε ΟΛΗ τη διάρκειά της. Εξαίρεση αποτελούν ορισμένα ΣΜΝ όπως τα κονδυλώματα, η σύφιλη ή ο έρπης καθώς για την μετάδοσή τους αρκεί η απλή επαφή του δέρματος με την πάσχουσα περιοχή ακόμα και αν δεν υπάρχει διείσδυση.

• Χρησιμοποιείτε καινούργιο προφυλακτικό σε κάθε σεξουαλική επαφή, καθ’ όλη τη διάρκειά της και σε όλα τα είδη της (κολπική, πρωκτική, στοματική). Σε περίπτωση εναλλαγής συντρόφων κατά τη διάρκεια μιας σεξουαλικής συνεύρεσης, χρησιμοποιείτε διαφορετικό προφυλακτικό με κάθε σύντροφο.
• Υπάρχουν διαθέσιμα στην ελληνική αγορά προφυλακτικά και για γυναίκες
• Χρησιμοποιείτε υδατοδιαλυτά λιπαντικά, τα οποία δεν καταστρέφουν το προφυλακτικό.
• Αποφεύγετε τη χρήση διπλού προφυλακτικού, διότι λόγω τριβής αυξάνεται ο κίνδυνος να σπάσει.
• Δεν αποθηκεύουμε τα προφυλακτικά σε σημεία με υψηλή θερμοκρασία και ηλιακή ακτινοβολία, διότι υπάρχει ο κίνδυνος να αλλοιωθούν.
• Δίνετε προσοχή στις οδηγίες χρήσης των προφυλακτικών.
• Ελέγχετε την ημερομηνία λήξης των προφυλακτικών.
• Χρησιμοποιείτε το κατάλληλο προφυλακτικό ανάλογα με το είδος της σεξουαλικής επαφής. Στο εμπόριο είναι διαθέσιμα διαφορετικά είδη προφυλακτικών για τα διάφορα είδη σεξουαλικής επαφής (κολπική-πρωκτική-στοματογεννητική).

β) Τήρηση των κανόνων ατομικής υγιεινής:

Αποφεύγετε την κοινή χρήση αντικείμενων όπως οδοντόβουρτσες ή ξυραφάκια με άλλα άτομα.

γ) Αποφυγή της από κοινού χρήσης εξαρτημάτων χρήσης ουσιών:

Σε περίπτωση χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών, να αποφεύγετε να χρησιμοποιείτε από κοινού σύριγγες, βελόνες ή άλλα εξαρτήματα παρασκευής και χρήσης.

6) Υπάρχει εμβόλιο για τον ιό ΗΙV;

Δυστυχώς μέχρι σήμερα ΔΕΝ έχει βρεθεί κάποιο αποτελεσματικό εμβόλιο για τον HIV. Το θετικό βέβαια είναι ότι πλέον υπάρχει η προφυλακτική φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνεται καθημερινά για διάστημα ενός μήνα, μετά από πιθανή έκθεση στον ιό. H αγωγή αυτή περιλαμβάνει τα φαρμακευτικά σκευάσματα που κανονικά χορηγούνται σε άτομα που ζουν με τον HIV. Μελέτες δείχνουν ότι όσο ταχύτερα ληφθεί (σε διάστημα 48-72 ωρών) η αγωγή τόσο αποτελεσματικότερη είναι στο να προστατέψει, ΟΧΙ όμως στο 100%. Έτσι σε καμία περίπτωση η αγωγή αυτή δεν αντικαθιστά τα καθιερωμένα μέτρα πρόληψης.

7) Σε ποια περίπτωση πρέπει να εξεταστώ για HIV;

Η εξέταση γίνεται συνήθως για προληπτικούς ή διαγνωστικούς (6-8 εβδομάδες μετά την επαφή) σκοπούς. Πρέπει να κάνουμε εξέταση για HIV εφόσον:

• Υπάρχουν ασυνήθιστες εκκρίσεις, πληγές, ερυθρότητα, ανάπτυξη εξογκωμάτων στην περιοχή των γεννητικών οργάνων (δικών σας ή του συντρόφου), πόνος κατά την ούρηση ή οτιδήποτε μη φυσιολογικό εμφανιστεί στην περιοχή των γενετικών οργάνων.
• Υπήρξε απροφύλακτη σεξουαλική επαφή ή επαφή που έσπασε το προφυλακτικό.
• Χρησιμοποιήθηκαν από κοινού σύριγγες ή άλλα εξαρτήματα παρασκευής ναρκωτικών ουσιών.
• Υπήρξε επαφή με αίμα ή σε άλλα βιολογικά υγρά, τα οποία μπορεί να είναι μολυσματικά.
• Υπήρξε λοίμωξη από κάποιο άλλο σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα σε άτομα πριν λάβουν την προφυλακτική αγωγή μετά από πιθανή έκθεση στον HIV.
• Υπάρχει εγκυμοσύνη, στο πλαίσιο πρόληψης της μετάδοσης από τη μητέρα στο έμβρυο. Ο έλεγχος στην αρχή της εγκυμοσύνης τους και στο γ’ τρίμηνο πριν την 36η εβδομάδα.
• Είμαστε πολυμεταγγιζόμενα και αιμοκαθαιρόμενα άτομα.
• Αν λόγω εργασίας εκτεθούμε σε αίμα ή άλλα μολυσματικά υγρά ή τρυπηθούμε από κάποιο αιχμηρό αντικείμενο στους εργαζόμενους στο χώρο της υγείας.
• Είμαστε θύματα σεξουαλικής κακοποίησης ή θύματα σωματεμπορίας και διακίνησης ανθρώπων.
• Είμασε σύντροφοι HIV οροθετικών ατόμων.

8) Τι πρέπει να ξέρω για την εξέταση HIV;

 

ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ:

Εάν είναι επείγον, γίνεται ταχεία δοκιμασία ανίχνευσης (rapid test) σε βιολογικό δείγμα αίματος ή σιέλου. Εάν το δείγμα αποδειχτεί θετικό αντιδρών, το άτομο παραπέμπεται για εργαστηριακή εξέταση (απλή αιμοληψία) για 100% επιβεβαίωση. Αυτός άλλωστε είναι και ο επίσημος τρόπος εξέτασης.

ΠΡΟΣΟΧΗ!!! Για να γίνει σωστά η εξέταση θα πρέπει να έχει περάσει η «περίοδος παραθύρου», δηλαδή το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από τη στιγμή της μόλυνσης από HIV μέχρι τη δυνατότητα ανίχνευσής του στο αίμα. Αν η εξέταση γίνει εργαστηριακά απαιτούνται 6-8 εβδομάδες, ενώ στην περίπτωση χρήσης rapid-test περίπου 3 μήνες.

ΚΑΘΕ ΠΟΤΕ:

Η συχνότητα της εξέτασης εξαρτάται κυρίως από την σεξουαλική μας συμπεριφορά:

• Τα άτομα με ενεργή σεξουαλική ζωή θα πρέπει να εξετάζονται τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους.
• Ακόμα και τα υγιή άτομα συνίσταται να εξετάζονται σε ετήσια βάση, στην περίπτωση εναλλαγής πολλών σεξουαλικών συντρόφων .
• Οι χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών ουσιών συνίσταται να εξετάζονται κάθε εξάμηνο. (Η εξέταση σε χρήστες συστήνεται και γίνεται μετά από πληροφορημένη συναίνεση όταν εισέρχονται σε προγράμματα απεξάρτησης).
• Τα νομίμως εκδιδόμενα άτομα έχουν την υποχρέωση να εξετάζονται ανά τρίμηνο σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.

ΠΟΣΟ ΚΟΣΤΙΖΕΙ:

Η εξέταση καλύπτεται πλήρως από τα ασφαλιστικά ταμεία και είναι δωρεάν για τους δικαιούχους του ν.4368/2016, εάν συνταγογραφηθεί και πραγματοποιηθεί εντός των μονάδων του Ε.Ο.Π.Υ.Υ. και του ΕΣΥ. Σε περίπτωση που το άτομο επιθυμεί να καλύψει το κόστος, ανέρχεται στα 10 € περίπου.

ΠΟΣΟ ΔΙΑΡΚΕΙ:

Τα αποτελέσματα των εργαστηριακών εξετάσεων μπορούν να ληφθούν εντός λίγων ημερών. Σε περίπτωση, των τεστ ταχείας ανίχνευσης του HIV (rapid tests) τα αποτελέσματα είναι έτοιμα σε 30 λεπτά ή λιγότερο. Στην περίπτωση θετικού αντιδρώντος δείγματος θα πρέπει να γίνει εργαστηριακός έλεγχος.

ΠΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ:

Δεδομένης της σημαντικότητάς της η εξέταση HIV γίνεται:

• Στα περισσότερα δημόσια νοσοκομεία
• Σε ορισμένα Κέντρα Αναφοράς & Ελέγχου HIV/AIDS
• Σε ιδιωτικά νοσοκομεία, εργαστήρια
• Σε δομές πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας (πχ. δομές ΕΟΠΥΥ)
• Στις δομές απεξάρτησης, για τους χρήστες εξαρτησιογόνων ουσιών
• Σε ιατρεία ΜΚΟ, είτε σε κινητές ιατρικές οργανωμένες μονάδες είτε σε σημεία ελέγχου φιλικά προς το χρήστη (checkpoints)

9) Τι να κάνω αν αποδειχτεί ότι έχω HIV;

Στην περίπτωση που τα πρώτα αποτελέσματα των εξετάσεων έχουν θετική ένδειξη στον ιό, το πρώτο πράγμα που θα γίνει είναι η άμεση επανεξέταση για την αποφυγή οποιουδήποτε λάθους. Αν παρόλα αυτά και οι δεύτερες εξετάσεις έχουν θετική διάγνωση τότε:

• Απευθύνσου έγκαιρα σε Μονάδα Λοιμώξεων για τη λήψη της κατάλληλης θεραπείας. H έγκαιρη έναρξη της θεραπείας είναι βασικής σημασίας για την ποιότητα και την επιμήκυνση του χρόνου ζωής.
• Αναζήτησε κατάλληλη ψυχολογική υποστήριξη και ενημέρωση για ζητήματα που αφορούν την HIV λοίμωξη (Συμβουλευτικό Κέντρο και τηλ. γραμμή ΚΕΕΛΠΝΟ)
• Ενημερώσου για τη σωστή χρήση προφυλακτικού ώστε να προστατευτούν οι σεξουαλικοί σας σύντροφοι, αλλά και εσείς οι ίδιοι από ενδεχόμενη συλλοίμωξη από άλλο ΣΜΝ ή άλλον υποτύπο το HIV
• Κάνε τεστ κύησης για να αποφευχθεί η μετάδοση στο μωρό κατά την εγκυμοσύνη, τον τοκετό ή το θηλασμό.
• Φρόντισε να προμηθευτείς τη σωστή φαρμακευτική αγωγή ώστε να σταματήσει ο πολλαπλασιασμός του ιού.

 

Τόσο ο HIV όσο και τα υπόλοιπα ΣΜΝ είναι ένα θέμα που αφορά όλους μας. Μην το αγνοείτε και συνεχίστε να ενημερώνεστε για να συμβάλετε τόσο στη δική σας όσο και στη δημόσια υγεία. Για επιπλέον πληροφορίες μιλήστε με τους γιατρούς του Νοσοκόμα Στο Σπίτι καλώντας στο 11311 ή επισκεφθείτε μας από κοντά στα κεντρικά γραφεία εντός της ΔΕΘ.