Άσθμα: Τα 5 σημαντικότερα ερωτήματα

Πολλοί είναι οι άνθρωποι που κατά τη διάρκεια της ζωής έρχονται αντιμέτωποι με κρίσεις δύσπνοιας, συριγμό ή βήχα μετά από σωματική άσκηση, σφίξιμο στo στήθος ή βήχα μετά από έκθεση σε αεροαλλεργιογόνα, ατμοσφαιρικούς ρύπους, ατμούς, καπνό, έντονες οσμές κλπ.  Παρότι η εμφάνιση των συμπτωμάτων έχει μεγάλη ποικιλομορφία και διακυμάνσεις στη βαρύτητα και το χρόνο, τα παραπάνω σημάδια συνήθως προδίδουν άτομα που πάσχουν από άσθμα. Τι ακριβώς όμως είναι το άσθμα;

Βρογχικό αλλεργικό άσθμα

Ο επίσημος ιατρικός όρος είναι βρογχικό αλλεργικό άσθμα και ορίζεται ως η νόσος του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος. Σύμφωνα με τους ειδικούς, το άσθμα είναι ουσιαστικά μια αλλεργική κατάσταση που εκδηλώνεται στους αεραγωγούς των πνευμόνων προκαλώντας ευαισθησία σε εξωτερικούς παράγοντες γνωστούς και ως αλλεργιογόνα. Στους πνεύμονες των ασθενών με άσθμα υπάρχει μία αλλεργικού τύπου, εμμένουσα φλεγμονή. Έτσι με την πάροδο του χρόνου, η λειτουργία του αναπνευστικού συστήματος παρουσιάζει μεταβολές συγκριτικά με των ανθρώπων χωρίς άσθμα. Το μη ελεγχόμενο άσθμα σταδιακά οδηγεί στην αναδιαμόρφωση της αρχιτεκτονικής των αεραγωγών των πνευμόνων και σε βλάβες που είναι δυσκολότερο να αναστραφούν. Έρευνες αποδεικνύουν πως είναι μια διόλου αμελητέα κατάσταση που ταλαιπωρεί το 4,5% των ενηλίκων και 10% των παιδιών παγκοσμίως.

1. Ποιοι παράγοντες προκαλούν άσθμα;

Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει επίσημη αιτία για την εμφάνιση του άσθματος. Όπως όμως σε όλες τις αλλεργικές καταστάσεις υπάρχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά μεταξύ των ατόμων που υποφέρουν. Μερικές από αυτές είναι η γενετική προδιάθεση και κάποια φυσικά χαρακτηριστικά όπως το φύλο (είναι πιο συχνά αγόρια), το βάρος (οι παχύσαρκοι είναι πιο επιρρεπείς), άτομα που γεννήθηκαν με χαμηλό βάρος ή άτομα που υποφέρουν γενικότερα από διάφορες αλλεργίες.

2. Πως γίνεται η διάγνωση για άσθμα;

Για να γίνει διάγνωση ενός ατόμου με βρογχικό άσθμα, ο αρμόδιος γιατρός βασίζεται κυρίως στο ιστορικό και την κλινική εξέταση. Η κλινική εξέταση εστιάζει  στην ύπαρξη συμπτωμάτων όπως τα αναφέραμε και πιο πάνω, άλλων αλλεργικών εκδηλώσεων και ιδιαίτερα όταν η εμφάνισή τους γίνεται επεισοδιακή κατόπιν έκθεσης σε αλλεργιογόνα.

3. Έχω άσθμα. Τι πρέπει να προσέξω;

Σε περίπτωση που κάποιος διαγνωστεί επίσημα ως ασθματικός έχουν μελετηθεί κάποια στοιχεία που μπορεί να επιδεινώσουν την κατάστασή του και καλό είναι να αποφεύγονται από τον ασθενή.

Μεταξύ αυτών είναι το κάπνισμα (ίσως και το σημαντικότερο όλων) από τον ασθενή και αν είναι ανήλικος και από τους γονείς τους, οι μεταβολές της θερμοκρασίας, το ξηρό ή κρύο περιβάλλον, ο καπνός, η σκόνη, οι έντονες μυρωδιές (καθαριστικά, αρώματα κλπ.) αλλά και λοιμώξεις του αναπνευστικού.

Επιπλέον, η έντονη φυσική δραστηριότητα ευθύνεται για εμφάνιση συμπτωμάτων στους περισσότερους ασθματικούς ασθενείς και πολλές φορές είναι και ο μόνος εκλυτικός παράγοντας άσθματος. Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως 5-10’ μετά την κόπωση και υποχωρούν σε 30-45’. Φυσικά με την χορήγηση κατάλληλης εισπνεόμενης φαρμακευτικής αγωγής η κατάσταση βελτιώνεται θεαματικά και μπορεί ακόμα και να προλάβει τα συμπτώματα εάν χορηγηθεί πριν την άσκηση.

Ως επιπλέον μέτρα αποφυγής έχουν προταθεί (χωρίς να έχει αποδειχθεί πως έχουν κλινικό όφελος) τα:

• Ακάρεα οικιακής σκόνης: Προτείνεται η πλύση σεντονιών και κουβερτών κάθε εβδομάδα με ζεστό νερό και στέγνωμα στον ήλιο. Τοποθέτηση αντιαλλεργικών καλυμμάτων σε μαξιλάρια και σκεπάσματα. Αποφυγή χαλιών και συνιστάται η χρήση ηλεκτρικής σκούπας καθώς και η εφαρμογή ακαρεοκτόνων όταν ο ασθενής απουσιάζει.
• Ζώα με τρίχωμα: Εδώ υπάρχει ανάγκη για χρήση φίλτρων αέρα. Τακτικό πλύσιμο του ζώου και σε έσχατες περιπτώσεις η απομάκρυνσή του από το σπίτι ή τουλάχιστον το υπνοδωμάτιο.
• Κατσαρίδες: Θ πρέπει να γίνεται συχνός και σχολαστικός καθαρισμός του σπιτιού με χρήση ειδικών εντομοκτόνων εφόσον ο ασθενής έχει απομακρυνθεί από το χώρο ψεκασμού.
• Γύρεις και μύκητες εξωτερικού περιβάλλοντος: Σε περιόδους που η γύρη και οι μύκητες στον ατμοσφαιρικό αέρα βρίσκονται σε υψηλά επίπεδα, συνίσταται το κλείσιμο των θυρών-παραθύρων και παραμονή μέσα στο σπίτι.
• Μύκητες εσωτερικού περιβάλλοντος: Προτείνεται ο συχνός καθαρισμός της σκόνης και καλό πλύσιμο των χώρων.

4. Πως γίνεται η θεραπευτική αγωγή και τι προσφέρει;

Η θεραπευτική αγωγή γίνεται με 2 είδη φαρμάκων. Τα ρυθμιστικά και τα ανακουφιστικά.

• Ρυθμιστικά (controllers) ή φάρμακα ελέγχου της νόσου, στοχεύουν στην καταστολή της χρόνιας φλεγμονής των αεραγωγών. Λαμβάνονται καθημερινά για μακρύ χρονικό διάστημα για να πετύχουν κλινικό έλεγχο της νόσου. Ως πρώτη επιλογή σε αυτή την κατηγορία είναι τα εισπνεόμενα κορτιζονούχα που δρουν άμεσα στο αναπνευστικό σύστημα και συμβάλουν στην χρόνια θεραπεία χωρίς να απαιτείται μεγάλη ποσότητα κορτιζόνης ή επιπλέον ανεπιθύμητες ενέργειες. ΠΡΟΣΟΧΗ! Σε αυτή την περίπτωση είναι επιτακτική η διακοπή του καπνίσματος καθώς οι καπνιστές δεν ανταποκρίνονται εξίσου καλά στη θεραπεία. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν γενικά τα εισπνεόμενα και συστηματικά στεροειδή, αντιλευκοτριένια, βρογχοδιασταλτικά  μακράς δράσης σε συνδυασμό με εισπνεόμενα στεροειδή, θεοφυλλίνη μακράς δράσης, χρωμόνες, αντι-ΙgE κ.α.
• Τα Ανακουφιστικά (relievers) από την άλλη στοχεύουν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και την αντιμετώπιση μιας ασθματικής κρίσης εκείνη τη στιγμή. Σ’ αυτά υπάγονται οι β2 διεγέρτες γρήγορης έναρξης δράσης, τα αντιχολινεργικά φάρμακα και οι μεθυλοξανθίνες. ΠΡΟΣΟΧΗ! Η αυξημένη ή καθημερινή χρήση της ανακουφιστικής αγωγής δηλώνει πτωχό και ανεπαρκή έλεγχο της νόσου και επιβάλλει την επανεκτίμηση της θεραπείας.

Και στις δύο περιπτώσεις, μια σωστή θεραπευτική αγωγή έχει ως στόχο:

• Τον έλεγχο των συμπτωμάτων
• Την ικανότητα άσκησης των καθημερινών δραστηριοτήτων
• Την διατήρηση της αναπνευστικής λειτουργίας σε όσο το δυνατόν καλύτερα επίπεδα
• Την πρόληψη των κρίσεων του άσθματος
• Την αποφυγή πιθανών παρενεργειών των φαρμάκων
• Τον περιορισμό της θνητότητας

5. Πως καταλαβαίνω την πρόοδο στην αγωγή μου;

Είναι σημαντικό να τονίσουμε πως οι ασθενείς που βρίσκονται υπό αγωγή θα πρέπει να φροντίζουν τακτική επίσκεψη στον γιατρό τους, ενδεικτικά κάθε 1-3 μήνες. Αν στη διάρκεια 3 μηνών δεν υπάρξει κάποια κρίση τότε εξετάζεται η σταδιακή μείωση της αγωγής. Αν το διάστημα αυτό γίνει ένα έτος δημιουργείται το ενδεχόμενο ολοκληρωτικής διακοπής της αγωγής. Παρόλα αυτά αν οποιαδήποτε στιγμή οι κρίσεις επανέλθουν, ο ασθενής επικοινωνεί ξανά με τον γιατρό για ανακουφιστική αγωγή και επανεξετάζεται μετά από 2-4 εβδομάδες. Σε κάθε περίπτωση σημαντικό είναι να τονίσουμε τη σημασία του ίδιου το ασθενούς στην θεραπευτική διαδικασία, με το σωστό τρόπο λήψης της αγωγής και την τήρηση των οδηγιών του γιατρού.

Για επιπλέον πληροφορίες επικοινωνήστε με τους γιατρούς του Νοσοκόμα Στο Σπίτι στο 11311 για να μάθετε όλα όσα χρειάζεται γύρω από το άσθμα και να κάνετε τη σωστή εξέταση στα γραφεία μας εντός της ΔΕΘ.