Σακχαρώδης διαβήτης: Διάγνωση και Διατροφή

Υπάρχουν περιπτώσεις που ένα νούμερο είναι ικανό να εκφράσει το μέγεθος και τη σοβαρότητα μιας κατάστασης. Μια από αυτές είναι και η διαταραχή που ονομάζεται σακχαρώδης διαβήτης. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες υπολογίζεται ότι 584.600 Έλληνες πάσχουν σήμερα από διαβήτη, ένα νούμερο που αναμένεται να αυξηθεί στους 694.520 έως το 2035. Άλλοι 698.520 βρίσκονται σε μια προδιαβητική κατάσταση υποφέροντας από διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη ενώ ένα 24-30% των ατόμων που υποφέρουν από διαβήτη τύπου 2 αγνοούν την κατάστασή τους και παραμένουν χωρίς θεραπεία.

Τι είναι τελικά το ζάχαρο και ο σακχαρώδης διαβήτης;

Με τον όρο ζάχαρο στην ιατρική ονομάζουμε την γλυκόζη, ένα χημικό μόριο της οικογένειας των υδατανθράκων που κυκλοφορεί στο αίμα μας και είναι βασικό καύσιμο του οργανισμού μας. Όλοι οι άνθρωποι έχουμε ζάχαρο στο αίμα μας, δηλαδή γλυκόζη η συγκέντρωση της οποίας μεταβάλλεται διαρκώς. Ένας υγιής οργανισμός διαθέτει τους μηχανισμούς για να διατηρεί τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα σταθερά όταν όμως αδυνατεί να εκτελέσει αυτή τη διαδικασία τότε υπάρχει η διάγνωση για σακχαρώδη διαβήτη.

Οι βασικοί τύποι διαβήτη και οι διαφορές τους

Διαβήτης Τύπου 1 ινσουλινοεξαρτώμενος – νεανικός:

Ο Διαβήτης τύπου 1 εμφανίζεται συνήθως σε νεαρές ηλικίες πριν την ενήλικο ζωή. Ο οργανισμός του πάσχοντα αυτοκαταστρέφει για άγνωστους λόγους τα ειδικά κύτταρα του πάγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη και χάνει τον μηχανισμό ρύθμισης της απαιτούμενης ποσότητας γλυκόζης. Σε αυτή την κατάσταση η τιμή της γλυκόζης στο αίμα, μπορεί να αγγίζει τα δύο άκρα, εξαιρετικά χαμηλή ή εξαιρετικά υψηλή. Μια τέτοια κατάσταση αν αφεθεί χωρίς θεραπεία,  μπορεί να οδηγήσει σε κώμα αλλά ακόμα και σε θάνατο.

Διαβήτης Τύπου 2 – μη ινσουλινοεξαρτώμενος:

Σε αυτό τον τύπο διαβήτη ο οργανισμός παράγει ινσουλίνη, μην επιτρέποντας να πέσει η γλυκόζη κάτω από τα επιτρεπτά όρια. Η συγκέντρωση γλυκόζης στο αίμα μπορεί να είναι αυξημένη πολύ πιο πάνω από τα φυσιολογικά όρια. Καθοριστικό ρόλο στην εμφάνιση του διαβήτη τύπου 2 παίζουν το σωματικό βάρος, δηλαδή η παχυσαρκία, και η καθιστική ζωή.

Η κύρια διαφορά των δύο μορφών είναι ότι στον τύπου 1 δεν παράγεται καθόλου ινσουλίνη, στον 2 παράγεται αλλά ουσιαστικά δεν κάνει αποτελεσματική δουλειά. Φυσικά υπάρχει ο κίνδυνος στον τύπου 2 με τα χρόνια να μειωθεί η παραγωγή ινσουλίνης όπου τότε ο ασθενής θα αρχίσει την ενέσιμη αγωγή. Υπάρχουν και κάποιοι πιο σπάνιοι τύποι διαβήτη, όλοι όμως έχουν ουσιαστικά τον ίδιο στόχο, την σωστή ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Πως γίνεται η διάγνωση του διαβήτη;

Εφιδρώσεις, πολυουρία, πολυδιψία, ανεξήγητη απώλεια βάρους, αίσθημα αδιαθεσίας εξάντλησης κατά την πείνα κλπ. είναι μερικά από τα συμπτώματα του διαβήτη τύπου 1. Κάποιος όμως με αυτά τα χαρακτηριστικά μπορεί εντυπωσιακά εύκολα και γρήγορα να επιβεβαιώσει αν έχει η όχι διαβήτη.

Σύμφωνα με νεότερες οδηγίες η διάγνωση του διαβήτη γίνεται με μόλις 2 μετρήσεις σακχάρου νηστείας (δηλαδή δίνοντας αίμα το πρωί νηστικός, και το τελευταίο γεύμα να είναι το προηγούμενο βράδυ). Σε περιπτώσεις αμφιβολίας γίνεται το τεστ καμπύλης σακχάρου που μέσα σε 2 ώρες μπορεί να δείξει αν υπάρχει διαβήτης, προ-διαβήτης ή διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη αναλύοντας τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα.

Στην περίπτωση του Διαβήτη τύπου 2 είναι πολύ πιθανό ο ασθενής να μην το καταλάβει για χρόνια. Τα συμπτώματα είναι πολλές φορές η πολυουρία, ουρολοιμώξεις και υπεργυκαιμία. Αυτό γιατί μόλις η ποσότητα της γλυκόζης στο αίμα μας υπερβεί τα κανονικά της επίπεδα, αρχίζει και αποβάλλεται με τα ούρα και μπορεί να οδηγήσει σε ουρολοιμώξεις. Όπως και στον τύπο 1, η διάγνωση γίνεται με μέτρηση ή με την καμπύλη σακχάρου και αντιμετωπίζεται με φάρμακα από το στόμα ή ενέσιμα.

Και στις δύο περιπτώσεις είναι σημαντικό να ανευρεθούν οι διαβητικοί σε πρώιμο στάδιο της νόσου, ώστε να λάβουν την κατάλληλη θεραπεία και να γλιτώσουν από τις πιθανές επιπλοκές.

Ο ρόλος της κληρονομικότητας και της διατροφής

Η εμφάνιση του διαβήτη δεν συνδέεται άμεσα με την κληρονομικότητα παρότι φυσικά υπάρχει μια επιβάρυνση. Τα άτομα που έχουν κληρονομική προδιάθεση έχουν απλώς έναν λόγο παραπάνω να προσέχουν την υγεία και τη διατροφή τους για την αποφυγή εμφάνισης της νόσου.

Στόχος κάθε ανθρώπου που πάσχει από διαβήτη είναι να ελέγχει την ποσότητα γλυκόζης που κυκλοφορεί στο αίμα, ώστε αυτή να είναι εντός των φυσιολογικών ορίων. Πολύ σημαντικό για να το πετύχει αυτό, είναι να προσέχει τις διατροφικές του επιλογές. Οι τροφές που είναι πλούσιες σε γλυκόζη χωρίζονται σε δύο κύριες κατηγορίες:

Υψηλού γλυκαιμικού δείκτη

Η γλυκόζη που περιέχεται στις τροφές αυτές, απορροφάται εύκολα και γρήγορα. Τέτοια παραδείγματα είναι: ζάχαρη,  μέλι , μελάσα, λευκό ψωμί, μακαρόνια, ζύμες, πατάτες, ρύζι, προιόντα από αλεύρι (σίτου και καλαμποκιού), χυμοί φρούτων, φρούτα κλπ.

Χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη

Ειναι οι τροφές που περιέχουν γλυκόζη αλλά «πακεταρισμένη» σε πιο σύνθετες μορφές και έτσι ο οργανισμός αργεί να την απορροφήσει πχ. Ψωμί,  δημητριακά ολικής άλεσης, βρώμη, γλυκοπατάτα, όσπρια κλπ. Δεν αυξάνουν πολύ τη συγκέντρωση της γλυκόζης στο αίμα γιατί απορροφάται με αργό ρυθμό. Αυτή η κατηγορία  προτείνεται σε διαβητικούς ασθενείς να καταναλώνεται  με συνοδεία σαλάτας, κρέατος ή ψαριού ακριβώς για να αποφευχθεί αυτή η απότομη αύξηση του επιπέδου γλυκόζης στο αίμα. Η διατροφή τους πρέπει να είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, λαχανικά και όσπρια, τα οποία θα συνοδεύονται από φυσιολογικό σωματικό βάρος και τακτική σωματική άσκηση.

Παιδικός διαβήτης

Εάν ένα παιδί έχει διαγνωστεί με διαβήτη είναι φρόνιμο να ενημερωθεί και το ίδιο για να έχει επίγνωση της κατάστασής του και να συμμετέχει ενεργά στον καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο. Τυποποιούμε το πρόγραμμά του ώστε να γίνεται μέτρηση 3-4 φορές τη μέρα, πρίν από κάθε γεύμα για να υπολογίζονται σωστά οι μονάδες της χορηγούμενης ινσουλίνης. Ασχέτως της πάθησης, τα παιδιά αυτά μπορούν να συμμετέχουν κανονικά σε αθλητικές δραστηριότητες αλλά με σωστή διαχείριση στην πρόσληψη θερμίδων και φυσικά χορήγηση ινσουλίνης σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού.

Μακροπρόθεσμες συνέπειες του διαβήτη

Πολλές φορές παρατηρούμε πως κάποιος που πάσχει από διαβήτη σε βάθος χρόνου αναπτύσσει πολλαπλά προβλήματα. Η κακή ρύθμιση σε ένα διαβητικό ασθενή σε βάθος χρόνου μπορεί να επηρεάσει όλα τα αγγεία του σώματός του. Οι πιο πιθανές συνέπειες μπορεί να είναι ο ακρωτηριασμός ή κάποιου είδους αναπηρία, υπάρχει περίπτωση όμως να συμβεί και νεφρική ή καρδιακή ανεπάρκεια, έμφραγμα, εγκεφαλικό επεισόδιο ή ακόμα και τύφλωση.

Για την πρόληψη ή τη διατήρηση της νόσου σε διαχειρίσιμα επίπεδα είναι πολύ σημαντικός ο ρόλος της διατροφής, της γυμναστικής για τη διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους και φυσικά η επίσκεψη στο γιατρό μια φορά το τρίμηνο ή τετράμηνο.

Το Νοσοκόμα Στο Σπίτι διαθέτει τους καλύτερους οικογενειακούς γιατρούς που μπορούν να σας ενημερώσουν περισσότερο γύρω από το θέμα του σακχαρώδη διαβήτη. Καλέστε μας στο 11311 για ραντεβού ή επισκεφθείτε τα κεντρικά μας εντός της ΔΕΘ.